De bomen in de wijk

Natuur en water zijn speerpunten in woonwijk Amstelwijck. Toch moeten we ook maatregelen nemen zoals bomen kappen en sloten met water dempen. Dat lijkt in strijd met de natuur en water ambities. Op termijn zorgen de maatregelen er echter voor dat Amstelwijck een kwalitatieve, klimaatbestendige groenblauwe wijk is. Daar vertellen we graag wat meer over op deze pagina.

Niet elk groen is gezond groen

Waar het om gaat, is dat we het gezónde en vitale groen zoveel mogelijk behouden. Je hebt echter ook ongezond en ongewenst groen. Bijvoorbeeld: uitheemse plantensoorten die de inheemse soorten overwoekeren en verdrijven. We noemen dit ook wel ‘invasieve exoten’. Ze verdrijven niet alleen inheemse planten. Ze bedreigen ook de inheemse dieren die deze planten nodig hebben voor hun leefomgeving.

Een ander voorbeeld zijn bepaalde plantensoorten die gevoelig zijn voor ziekten. Sommige zijn daar ook al aan ten prooi gevallen in Amstelwijck. Je kunt hierbij denken aan de iepenziekte of de essentaksterfte. Dit is niet alleen fataal voor de betreffende bomen, maar het levert ook potentieel gevaar op voor bewoners. Takken kunnen op een bepaald moment spontaan afbreken met alle gevolgen vandien voor de veiligheid van voorbijgangers.

Wildgroei

Veel groen op Amstelwijck bevindt zich momenteel in de zogenaamde ‘stakenfase’. Eigenlijk is het min of meer een wildgroei. Het gaat om spontaan opgeschoten groen waar de afgelopen jaren geen enkel beheer of onderhoud aan is gepleegd. Het gevolg is dat teveel planten te dicht op elkaar staan. Ze zijn vergroeid in een voor de plantensoort ongezonde vorm.

Zie het als een ‘survival of the fittest’. Daarbij proberen de planten zo snel mogelijk zo hoog mogelijk naar het zonlicht te reiken. Met als gevolg: te dunne, sprieterige stammen. Vroeg of laat bezwijkt de plantensoort. Bijvoorbeeld door te weinig licht vanwege de concurrentie. Nadat de kleinere bomen zijn afgestorven, blijven de grotere bomen over met te dunne stammen. Die zijn niet bestand tegen weer en wind.

Wat behouden we?

Het belangrijkste is dat we zoveel mogelijk van het gezonde, vitale en toekomstbestendige groen wél behouden. Dat is het uitgangspunt. Daarom hebben we eerst de bestaande groene structuren in kaart gebracht. Hierbij hebben we ons gericht op het zogenaamde ‘verticaal opgaande groen’: de bomen en de struiken.

Zaailingen oogsten

Door het achterstallig onderhoud zijn veel bomen zich enthousiast gaan uitzaaien. Er zijn nu veel jonge boompjes in het gebied, zowel zaailingen als worteluitlopers. Dit is slecht voor de biodiversiteit en het vergroot de kans op ziektes. De bomen verdringen elkaar. Daarom is het nodig dat we rigoureus ingrijpen. We moeten alle zaailingen verwijderen. Voor deze jonge boompjes is er geen geschikte plek binnen het plangebied. Maar dat betekent niet dat ze verloren gaan. Een deel krijgt een nieuwe bestemming elders in Nederland.

Vrijwilligersorganisatie MeerBomenNu organiseert zogenaamde ‘oogstdagen’ waarop de jonge boompjes worden uitgegraven. We verwachten zeker 500 tot 5000 jonge boompjes te kunnen oogsten. Deze geven we een nieuwe toekomst op een nieuwe plek.

Mee-oogsten? Ja, graag!

Ook jij kunt meehelpen als je dat wilt. De komende jaren vinden er verschillende oogstdagen plaatsen. We plaatsen oproepen hiervoor op de website en in onze digitale nieuwsbrieven. Wil jij helpen met oogsten? Meld je dan aan als vrijwilliger. Je mag ook een zaailing meenemen om in je eigen tuin te planten. Aanmelden kan bij MeerBomenNu.

Onderzoek

We hebben alle bestaande groene structuren onder de loep genomen. Onder ‘groene structuren’ vallen bomenrijen, alleenstaande bomen, bosschages en watergangen. We hebben ze beoordeeld op basis van vier criteria: waarde voor de biodiversiteit, belevingswaarde, aantrekkelijkheid en algemene conditie.

Bomenonderzoek

Daarnaast hebben we een bomenonderzoek gedaan. Hierin hebben we gekeken of de bomen ook op de langere termijn behouden kunnen worden. Deze bomen hebben we beoordeeld op conditie, kwaliteit, toekomstverwachting en de effecten van de gebiedsontwikkeling.

Bomen Effect Analyse

Boomspecialisten hebben de onderzoeksresultaten gebundeld in een Bomen Effect Analyse. Hieruit blijkt dat we de belangrijke groenstructuren in Amstelwijck kunnen behouden. De meeste groenstructuren zijn hiervoor voldoende gezond. Ook kunnen we de structuren goed inpassen in het ontwerp van de nieuwe woonwijk.

Biodiversiteit

Ecologen hebben onderzoek gedaan naar de biodiversiteit. Allereerst hebben ze een nulmeting uitgevoerd. Hiermee hebben we de biodiversiteit in het gebied in kaart gebracht. We weten nu hoe het ervoor staat met het planten- en dierenleven in Amstelwijck. We weten hoe we de biodiversiteit kunnen behouden en versterken. Daar hebben we rekening mee gehouden bij het bepalen welk groen behouden, verwijderd of nieuw toegevoegd kan worden.

Bij de herinrichting van het gebied houden we ons aan de Wet natuurberscherming. Zo hebben we voor de populatie vleermuizen maatregelen getroffen zoals extra vleermuiskasten en een vleermuistoren. Hier kunnen soorten als de gewone dwergvleermuis en de ruige dwergvleermuis hun winterslaap houden.

Bomen behouden of verplanten

We proberen zoveel mogelijk volwassen bomen te behouden. Daarnaast kunnen we een aantal bomen verplanten. Dit is echter een complexe ingreep in de natuur. De slagingskans is van veel factoren afhankelijk. Tijdens het boomonderzoek hebben we per boom gekeken of ze kunnen worden verplaatst. Als dat kan, verplaatsen we ze bijvoorbeeld naar locaties waar ze ‘gaten’ opvullen in grote groenstructuren. Of naar plekken waar ze een rol kunnen spelen in de aanleg of het behoud van ecologische verbindingen. Denk bijvoorbeeld aan het instandhouden van een aanvliegroute van vleermuizen.

Een andere mogelijkheid is dat ze een plek krijgen in nieuwe parkdelen waar nog maar weinig bomen staan. Zo kunnen we die plekken een ‘volwassen’ uitstraling meegeven.

Bosschages

Een bosschage is een groep van struiken die bij elkaar staan. Daar zijn er verschillende van in Amstelwijck. De bosschages worden waar nodig en waar mogelijk omgevormd, zodat ze passen in het inrichtingsplan. Bij dit omvormen gaat het vooral om het verwijderen van zieke planten. Hiervoor komen gezonde planten in de plaats. Een andere reden om bosschages om te vormen, is vanwege de ruimte. Bijvoorbeeld als ze te dicht op gevels van woningen komen te staan. Boomspecialisten begeleiden dit omvormingsproces.

Kappen

Ons streven is dus om zoveel mogelijk gezonde en waardevolle bomen te behouden. Toch ontkomen we niet aan de noodzaak om bomen te kappen. Dat kan zijn vanwege ziekte of om de biodiversiteit te verbeteren. Maar simpelweg ook omdat er in Amstelwijck 800 huizen gebouwd moeten worden. Daarbij moeten we rijbanen en voetpaden aanleggen en we moeten kabels, leidingen en rioleringen in de grond leggen.

Boomziektes

In verschillende bomen hebben we boomziektes aangetroffen, zoals de iepenziekte en de essentaksterfte. Deze bomen moeten we kappen om verspreiding van de ziektes naar bomen in de omgeving te voorkomen.

Lage kwaliteit

Veel van de te kappen bomen hebben een lage kwaliteit. Ze staan op korte afstand van elkaar en concurreren met elkaar om zonlicht. Dat betekent dat ze vooral naar het licht toe groeien. Veel bomen zijn daardoor erg dun en hebben afwijkende groeivormen. De bodem is ook schraal. Hierdoor is de conditie van de bomen niet goed. In sommige gedeeltes van Amstelwijck valt de biodiversiteit tegen. De rijkste biodiversiteit vinden we vooral aan de randen van de bosschages in Amstelwijck.

Hergebruik hout

We streven ernaar de gekapte boomstammen een nieuwe bestemming te geven in Amstelwijck. Denk bijvoorbeeld aan een inrichtingselement dat als natuurlijke speelaanleiding kan dienen voor kinderen. Een andere mogelijkheid is dat we de boomstammen recyclen binnen de gemeente Dordrecht. We kunnen ze gebruiken voor het afzetten van natuurgebieden. Nog een andere mogelijkheid is hergebruik voor lokale houtproducten.

Omgevingswet

Voor de te kappen bomen is geen kapvergunning nodig en er geldt ook geen herplantplicht. Dit komt omdat de bomen geen monumentale bomen op de Bomenlijst zijn. Bovendien hebben de meeste bomen niet de minimaal vereiste stamomvang van 20 centimeter diameter. Wel moeten we overeenkomstig de Omgevingswet de noodzaak van de kap van de bomen motiveren. De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid zal hierop toetsen.

Nieuwe bomen en struiken

We voegen ook nieuw groen toe, op verschillende manieren en op verschillende locaties. Zo planten we honderden nieuwe bomen. Dat doen we op plekken waar ‘gaten’ vallen en met het oog op het vergroten van de biodiversiteit. Daarbij passen we een mix van boomsoorten toe. Zo voorkomen we dat in de toekomst hele groepen bomen ten prooi vallen aan een boomziekte. Boomziektes zijn namelijk vaak soortgebonden. Op verschillende plekken leggen we extra houtwallen en heesterstructuren aan. We planten ook nog eens honderden meters haag aan. Bewoners worden gestimuleerd om een groene tuin aan te leggen.